معرفی صنایع دستی ایرانی

رودوزی های سنتی ایران و پته دوزی

 

رودوزی های سنتی ایران، از بلوچ دوزی مردمان بلوچ گرفته تا ممقان دوزی مردمان آذربایجان و از پته دوزی کرمان تا سرمه دوزی اصفهان همه و همه هنر دستان زنان و مردانی است که از عدم تا آفرینش، طرحی نو درمی‌اندازند. رودوزی های سنتی ایران یکی از شاخه های هفده گانه صنایع دستی ایران است. این بخش از صنایع دستی شامل 10 شاخه هنری و 25 رشته هنری است. “پارچه” جزء مشترک تمامی رودوزی هاست که نقش زیرساخت را ایفا می‌کند. رودوزی های سنتی در سه دسته عمده خلاصه می‌شود:

دوخت روی پارچه

این شاخه از رودوزی های سنتی ایران شامل سوزن دوزی (سوزن دوزی بلوچ، سوزن دوزی ممقان و سوزن دوزی درویشی تفرشی)، پته دوزی، بخارادوزی، نقش دوزی، نواردوزی، ملیله دوزی، گلابتون دوزی، خوس دوزی، زرتشتی دوزی و قلاب دوزی (قلاب دوزی اصفهان و قلاب دوزی رشت) است.

رودوزی های سنتی ایران
کراوات دوخته شده با سوزن دوزی بلوچ

دوخت داخل پارچه

این شاخه از رودوزی های سنتی شامل چشمه دوزی و سکمه دوزی است.

الحاق مواد دیگر به پارچه

هنرهای سرمه دوزی، قیطان دوزی، ده یک دوزی، پیله دوزی، آجیده دوزی، منجوق دوزی، پولک دوزی، سکه دوزی، زغره دوزی، نقده دوزی و تکه دوزی (چهل تکه دوزی) در این گروه جای می‌گیرند.

رودوزی های سنتی ایران چهل تکه دوزی
چهل تکه دوزی با پارچه ترمه

رودوزی های سنتی در تاریخ ایران

نقش مایه های حکاکی شده در آثار و اشیاء باستانی کشف شده در پهنه فلات ایران، از تاریخ طولانی پوشاک در ایران حکایت می‌کند. چنانکه گویی عنصر پوشش و زیبایی لباس یکی از عناصر جدانشدنی در فرهنگ سرزمین ایران بوده است. در یکی از آثار عیلامی به دست آمده در مرودشت استان فارس که به “جام سیمین مرودشت” معروف است، زنی دیده می‌شود که لباس پرنقشی بر تن کرده است. این شیء متعلق به اواخر هزاره سوم قبل از میلاد است و هم اکنون در موزه ایران باستان نگهداری می‌‍شود.

رودوزی های سنتی ایران

طرح کنده کاری شده روی این جام نقره‌ای، زنی را نشان می‌دهد که به احتمال فراوان، یکی از الهه‌های عیلام باستان است. طرح لباس این الهه با نقش‌مایه‌هایی به شکل برگ پوشیده شده است. گروهی از کارشناسان جنس این لباس را از پوست و گروهی از برگ یا الیاف می‌دانند.

پته دوزی، سوزن دوزی است یا رودوزی؟

همانطور که در تقسیم بندی رودوزی های سنتی ملاحظه کردید، سوزن دوزی ها، خود بخشی از رودوزی های سنتی ایران محسوب می‌شود که بر روی پارچه انجام می‌شود. سوزن دوزی ها شامل بلوچ دوزی، ممقان دوزی و تفرش دوزی است. بنابراین پته دوزی نوعی رودوزی سنتی است که به صورت مستقل بخشی از رودوزی های سنتی ایران بوده و سوزن دوزی به شمار نمی‌رود.

سوزن دوزی های ایران از انواع رودوزی بوده و صرفا شامل بلوچ دوزی، ممقان دوزی و تفرش دوزی (درویش دوزی) است.